۱۹۶۵، کواگ، نیویورک. خان «دومنیکو کْلِریکوزیو» رهبر ۶۰ سالهی قدرتمندترین خاندان مافیایی آمریکا درست یک سال پس از جنگی خونین و پیروزمندانه علیه خاندان «سانتادیو»، غسل تعمید نوهاش «دانته کلریکوزیو» و نوهی خواهرش، «کراسیفیسو دِلِنا» را جشن میگیرد. او قصد دارد به مناسبت این روز فعالیت علنی را کنار بگذارد و خاندانش را طی ۲۰ سال آینده در جامعهی قانونی حل کند؛ اما رازهای خانوادگی تاریک خاندان کلریکوزیو را آبستن جنگی خونین میکند.
داستان اصلی از مقطع زمانی ۱۹۹۰ آغاز میشود: زمانی که کراس و دانته به ۲۵ سالگی رسیدهاند و هریک به کاری در خاندان مشغول شدهاند. عمدهی وقایع در هالیوود و هتلکازینوی زانادو در لاسوگاس رخ میدهند. قمار که مهمترین منبع درآمد کلریکوزیوها و قلب امپراتوری مافیایی آنهاست هنوز قانونی نشده و خاندان تلاش دارد با اعمال نفوذ در مقامات دولتی این صنعت پولساز را بهعنوان یک سرگرمی قانونی تثبیت کند؛ اما کراس که زانادو را به میراث برده بنا به دلایل شخصی درصدد است نفوذ خاندان را علیرغم میل خان بزرگ در سینمای هالیوود نیز گسترش دهد.
ماجراها و شخصیتهای فرعی فراوان که بعضاً ربط چندانی به خط داستانی اصلی ندارند موجب اطناب نهچندان ضروری کتاب شده است؛ تاآنجاکه خط داستانی اصلی عملاً در میان آنهمه ماجرای فرعی گم شده و تا اواخر کتاب آشکار نمیشود. اگر پوزو در «پدرخوانده» روایتگر سرگذشت مهیج و خونین مافیای سیسیلی در آمریکا در اوج قدرت آن بود، در آخرین پدرخوانده دوران زوال مافیای اصیل سیسیلی و حل شدن آن مردان مخوف در جامعهی قانونی و زندگی عادی شهروندی را به تصویر میکشد. هرچند در قیاس با اثر تحسینشدهای چون پدرخوانده دیگر خبر چندانی از زدوخوردهای خونین و ماجراهای مهیج نیست و با داستانی نسبتاً کسلکننده مواجهیم، بااینحال چیرگی پوزو در خلق شخصیتهای زنده و واکاوی جامعهی آمریکا از خلال ورود به دنیای فاسد کازینوها و سینمای هالیوود و مقامات رشوهخوار اشتیاق خواننده را برای ادامه دادن حفظ میکند.
با وجود نگاه منتقدانهی محسوس پوزو به نظام سرمایهداری آمریکا، آخرین پدرخوانده نیز مانند پدرخوانده عملاً در ستایش نظم آمریکایی است و این کشور را همچون «سرزمین فرصتها» مینمایاند.
علیرغم ترجمهی خوب و ویرایش پاکیزهی کتاب «پدرخوانده» از همین مترجم و همین ناشر، «آخرین پدرخوانده» ترجمهای متوسط و ویرایشی ناهنجار دارد.
مینیسریال The Last Don (گریم کلیفورد، ۱۹۹۷) بر اساس این کتاب ساخته شده است.